قلب
| |||
| |||
|
شب کار کردن =از دست دادن سلامتی
دوست دارید وقتی سرکار رفتید،چندساعت در روز کار کنید؟
به کارکردن در شیفت شب علاقه دارید؟
پژوهشهای انجام شده نشان می دهد اشتغال در شب باعث ایجاد اختلالاتی در چرخه طبیعی بدن شده و بر عملکرد قلب و دستگاههای گوارشی و تناسلی تاثیراتی منفی دارد.
ما انسان ها از نظر زیست شناسی به موجودات روزکار تعلق داریم. یعنی در بدن ما یک ساعت شبانه روزی تعبیه شده است که باعث می شود در شب استراحت کنیم و در روز هوشیار و فعال باشیم.
تنظیم این ساعت درونی توسط هورمونی به نام ملاتونین انجام می شود که در تاریکی و هنگام خواب شبانه ترشح آن افزایش می‌یابد اما کسانی که در شیفت شب فعالیت کاری دارند در اصل بر خلاف ریتم طبیعی بدن خود عمل می کنند.
"یعنی آنها در حقیقت به بدن‌شان دستور می دهند در ساعت‌هایی که برای کار کردن آماده نیست به فعالیت مشغول شود."
تایج مطالعات متعدد در کشورهای اروپایی نشان می دهد که افراد شب کار دست کم پنج سال نسبت به همکاران روز کار خود کمتر عمر می کنند، طلاق در میان خانواده آنان سه برابر بیش از افراد روز کار است و علاوه بر آن، 40 درصد بیش از سایر همکارانشان زمینه ابتلا به انواع بیماریهای روانی، قلبی و گوارشی را دارند.
*شب کارها به مصرف غذای آماده و در دسترس مانند سوسیس و کالباس یا غذاهای دارای قند، چربی و کافئین بالا برای مبارزه با خستگی و کوفتگی بدن تمایل بیشتری دارند. این در حالی است که متخصصان تغذیه و گوارش همواره نسبت به اثرات منفی غذاهای آماده بر سلامت انسان و افزایش ابتلای آنان به سوءهاضمه و مشکلات گوارشی هشدار می دهند.
*اکنون، حتی این نظر بتدریج مورد قبول همگان قرار می‌گیرد که کار در شیفت شب می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان که شاخه ویژه مطالعات سرطانی در سازمان بهداشت جهانی است، کار شیفت شب را به عنوان یک عامل احتمالی سرطان زا طبقه‌بندی کرده است. برخی مطالعات نیز نشان می دهد احتمال ابتلای مردان شب کار به سرطان پروستات بیشتر از دیگران است. اکنون، حتی این نظر بتدریج مورد قبول همگان قرار می‌گیرد که کار در شیفت شب می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان که شاخه ویژه مطالعات سرطانی در سازمان بهداشت جهانی است، کار شیفت شب را به عنوان یک عامل احتمالی سرطان زا طبقه‌بندی کرده است. برخی مطالعات نیز نشان می دهد احتمال ابتلای مردان شب کار به سرطان پروستات بیشتر از دیگران است.
*خواب ناکافی به دلیل شب کاری باعث اختلال در عملکرد حافظه، فراموشی لغات، کاهش کیفیت زندگی اجتماعی، اضطراب و افسردگی، میگرن، دیابت، سرطان کولون و بیماری های قلب و عروق می شود.
* داشتن عادات غذایی صحیح و توجه به زمان خواب و استراحت برای حفظ سلامت بدن مهم است تا بتواند مواد مغذی را جذب و مواد زائد را دفع کند.
بنا بر پژوهش های انجام شده، برای سالم زیستن، باید خواب راحت و آرامی داشته باشیم. ساعت 9 تا 11 شب، زمانی برای از بین بردن مواد سمی و غیر ضروری است که عملیات آن توسط آنتی اکسیدان ها انجام می شود. در این ساعت بهتر است بدن در حال آرامش باشد، در غیر این صورت، اثر منفی روی سلامتی انسان خواهد داشت.
نکته مهم:
*ساعت 11 تا 1 شب، عملیات از بین بردن مواد سمی در کبد ادامه دارد و بدن باید در خواب عمیق باشد.
*ساعت 1 تا 3 نیمه شب، عملیات سم زدایی در کیسه صفرا ، طی یک خواب عمیق بطور مناسب انجام می شود.
* طی ساعت 3 تا 5 صبح عملیات از بین بردن مواد سمی در ریه اتفاق می افتد. بعضی مواقع دیده شده است که افراد در این زمان، سرفه شدید یا عطسه می کنند.
* در ساعت 5 تا 7 صبح نیز این عملیات در روده بزرگ صورت می گیرد، لذا عمل دفع صورت می گیرد.
*همچنین از نیمه های شب تا ساعت 4 صبح، مغز استخوان عملیات خون سازی را انجام می دهد.
نخوابیدن ، دیر خوابیدن و یا دیر بلند شدن از خواب، باعث می شود مواد سمی از بدن دفع نشده و در عملکرد طبیعی هر یک از اندامهای یادشده اختلالاتی بوجود آید.
در واقع، کسانی که کار شبانه دارند نمی توانند در طی روز به اندازه کافی بخوابند چون از یک طرف باید به امور روزانه زندگی خود رسیدگی کنند که این زمان خوابیدن شان را محدود می سازد و از طرف دیگر، به خاطر وجود نورو سروصدا، خواب روزانه آنان کیفیت و عمق خواب شبانه را ندارد.
سطح سروتونین کارمندان شیفت شب پایین‌تر از کسانی است که در طول روز کار می‌کنند. سطح پایین سروتونین با عصبانیت، افسردگی و اضطراب و کم‌خوابی ارتباط مستقیم دارد.
پس از یک نوبت کاری در غیر از ساعات استاندارد، فرد زمان کمی برای ارتباط صمیمانه در قبال همسرش دارد و این مساله ممکن است حتی به ایجاد اختلالات جنسی و پیامدهای وخیم آن از جمله انحرافات جنسی و طلاق منجر شود.
پژوهشگران می گویند شب کاری بویژه روی عملکرد حرفه ای برخی گروههای شغلی حساس مانند پرستاری و پزشکان تاثیر منفی گذاشته و ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود. بطور مثال، بیماران طی شب و زمانی که پزشکان و پرستاران شب کار هستند ممکن است مراقبت های ضعیف تری را دریافت کنند و در معرض خطر قرار گیرند. بنا بر نتایج مطالعات، خستگی، واماندگ‍ی، کسالت، انزوا، امراض روحی و روانی و بیماریهای جسمی و بسیاری مسائل دیگر در میان کارکنان شب کار به شدت شایع و رایج است. به این ترتیب، اگرچه ممکن است فعالیت در شیفت شب برای برخی افراد مازاد درآمدی نسبت به کار آنان در روز داشته باشد، اما در مقابل، آنان در قبال این دریافت مازاد اندک، نعمت گرانبهایی به نام سلامتی خود را از دست می دهند.
چه باید کرد؟
*برای کاهش صدمات ناشی از کار شبانه، تعداد نوبت های کاری آن باید کم باشد و اینگونه افراد پیش از شروع کار، حداقل سه ساعت در مکانی مناسب بخوابند.
*داشتن برنامه غذایی مناسب و اطلاع رسانی به اطرافیان برای جلوگیری از عدم تماس یا ایجاد اختلال در خواب افراد در این ساعات به شدت تاکید می کند.
*برخی از برنامه های روزمره خود را تعدیل کرده و آنها را به صورت مختصر و مفید انجام دهند.
*این افراد باید عادت کنند همواره در یک زمان مشخص از روز بخوابند. بهترین کار این است که زمان خوابیدن شان ساعت های قبل از کار باشد، نه اول صبح. اگر این کار مقدور نیست، بهتر است قبل از روانه شدن برای کار، یک چرت کوتاه بزنند زیرا چرت‌های کوچک در شیفت کاری می تواند بسیار نیرو بخش باشد.
*شب کارها بهتر است مرخصی‌هایشان را جمع نکنند، بلکه از آن در بین شیفت‌ها استفاده کنند تا به این صورت، هم به کارهای عقب افتاده خود برسند و هم روابط اجتماعی و عاطفی خانوادگی‌شان را بخوبی حفظ کنند.
* تا آنجا که مقدور باشد، از شیفت های چرخشی یا شبانه بپرهیزید اما اگر از کار شیفت شب گریزی نبود یک کار شیفتی در ساعت های ثابت شب بهتر از کار شیفتی چرخشی است.
* نزدیک محل کارتان زندگی کنید چون فاصله زیاد بین محل کار و منزل باعث کم‌خوابی و بعضاً روی دادن تصادفات در حین رانندگی میشود. *سعی کنید رانندگی نکنید و از وسایل نقلیه عمومی بهره بگیرید.
*هنگام خواب در روز از اتاقی با پرده‌های تیره استفاده کنید. این کار به مغز شما کمک می‌کند که تصور کند وقت خواب است
* پیله‌ای از سکوت در اطراف خود بتنید. پنجره‌ها را ببندید و تلفن را از پریز درآورید. وقتی بیدار شدید پرده‌ها را کنار بزنید و بیرون بروید و زیر نور خورشید بنشینید. این کار به ساعت بیولوژیکی بدن شما نشان می‌دهد که وقت بیداری و هوشیاری است.
*برای کاهش اثرات زیانبار فعالیت کاری در شب به کارفرمایان و روسای اداره ها و کارخانجات توصیه کرده اند در بین کار اجازه خواب کوتاه به کارکنان خود بدهند .
*همچنین توصیه می شود برای کسانی که شبها کار می کنند مح‍یط‍ی فراهم شود که در آن به فعالیت بدنی، نرمش و ورزش بپردازند و علاوه بر آن، سالانه معاینات دقیقی از آنها به عمل آید.
*پژوهشگران مذکور به کارکنان شب کار به صورت اکید توصیه می کنند که به ورزش و تمرینات بدنی روزانه توجه داشته باشند و حداقل پ‍یاده روی، چرخ‍یدن در اطراف و فعالیت با دوستان را از دست ندهند.
*حتماً رژیم غذایی تایید شده ای را تنظیم کرده و براساس آن جلو بروید؛ سعی کنید هم‍یشه از سبزیجات و م‍یوه های تازه استفاده کنید.
* در سرکار برای خود تنوع ایجاد کنید مثلاً گاهی قدم بزنید، گاهی به دستشویی رفته و آبی به صورت بزنید، نفسی تازه کنید و به نوار یا رادیو گوش دهید.
* با خانواده خود، آخر هفته ها به مسافرت و گردش رفته و کمبود ارتباطات را جبران کنید.
* بعداز شیفت شبانه بلافاصله به رانندگی نپردازید. کمتر از قرص های خواب آور استفاده کنید و خود را به آنها عادت نده‍ید و علاوه بر آن، تاحد امکان بلافاصله بعد از شیفت ،از اضافه کاری بپرهیزید.
*به کارفرمایان توصیه می شود برای شیفت های گوناگون، پاداشهای مختلف‍ی را در نظر بگیرند و برای شیفت شب میزان پاداش را بیشتر کنند.
توصیه ی من به شما: اگه دوست دارید پرستار شیفت چرخشی نباشید یا یه پارتی کلفت واسه خودتون جور کنید یا کارشناسی ارشد بخونین !!
پیشگیری ازحملات بیماران وهمراهان به کادراورژانس ها
روزی نیست که افرادی با نام بیمار یا همراه بیمار به بهانه عصبانی بودن و عدم کنترل خود،عدم درک زمان و مکان به پزشکان و پرستارانی که تمام عشق و آرزویشان کمک و نجات بیماران رنجور و ناتوان هست ،حمله نکنند و باعث رنجش روحی و جسمی آنها و تخریب اموال عمومی و خصوصی نشوند .واقعا این افراد حق چنین کاری را دارند، بهر تقدیر حمله و توهین در اورژانسها ی بیمارستانها و مراکز درمانی و آموزش و...متاسفانه به یک بدعت همه گیر تبدیل شده است و قانون محکمی در رابطه با برخورد اینگونه افراد نیست .البته وجود نگهبان ،حراست و پلیس و...تا حدودی بسیار کمی توانسته بعد از ایجاد اینگونه درگیری ها !!!!!!مشکلات را حل نماید .اما واقعا منصفانه است که افرادی با نام بیمار یا همراهان بیمار به بهانه بیماریا بیمار داشتن یا عدم کنترل خود یا مشکلات مالی باعث آزردگی عمیق روحی و روانی پزشکان و پرستاران دلسوز شوند ؟بی شک هیچ کس به کمبودهای این مراکز یا برخورد های نامناسب تعداد اندکی از پرسنل درمانی و اورژانسها نمیتواند صحه بگذارد ،ولی این دلیل نمیشود اورژانسهایی که 24 ساعته باز و خواب معنایی برای پرسنل آن نداشته ، جولانگاهی برای برای افراد شرور و اراذل و اوباشی که تخلفاتی مثل زندان ،اعتیاد ،ضرب و جرح و...کمترین عادت شان است ،شود در مقاله زیر که با کمک همکاران مان درروابط عمومی بیمارستان ضیائیان طی مصاحبه ای باجناب آقای دکتر توکلی متخصص محترم اعصاب وروان جهت آشنایی پزشکان پرستاران اورژانسها و مراکز درمانی و آموزشی با مبحث برخورد بیماربستری یا تحریکاتی تهیه شده به بررسی علل برخوردهای نامناسب بیماران و همراهان عصبانی و روشهای صحیح برخورد در اینگونه موارد توسط پزشکان و پرستاران و...پرداخته که علاوه بر تشکر از دوستان روابط عمومی و آقای دکتر توکلی ،همراه شما خوانندگان گرامی به مطالعه مقاله فوق میپردازیم :.
بیمار حق دارد در اسرع وقت درمان و مراقبت مطلوب موثر و همراه با احترام کامل را بدون توجه به عوامل نژادی ، فرهنگی و مذهبی از گروه درمان انتظار داشته باشد .
بیمار حق دارد محل بستری ، پزشک ، پرستار و سایر اعضای گروه معالج خود را در صورت تمایل بشناسد. شرایط قبل از تحریک بیمارن و همراهان عصبی را بررسی کنید :به حقوق بیمار و همراه وی احترام بگذارید
1- تماس چشمی مناسب داشته باشید(ورفتارهای non verbal مناسب)
2- با دقت به گفته های بیمار وهمراهان گوش دهید.(Active listening )
3- به سئوالات و ابهامات آنها پاسخگو باشید.
4- دردهای تحلیل برنده و سنگین را تسکین دهید.
5- شرایط بیمار را برای اطرافیان توضیح دهید.(اطمینان دهی نابجا نداشته باشید)
6- توضیح دهید چه طرحی برای درمان بیمار دارید و در چه زمانی هر کدام از آنها انجام خواهد شد.
7- نشان دهید که شرایط روحی و فیزیکی بیمار و همراه وی را درک می کنید(emphaticباشید،symphtic باشید.
8- در برابربیمار بد حال یا اورژانسی شوخی،مزاح و خنده نداشته باشید.
9- فرد آموزش دیده برای دادن خبر بد در دسترس داشته باشید. علایم خشونت قریب بیماران و همراهان عصبانی :1- اعمال خشونت اخیراز جمله خسارت زدن به اموال
2- تهدید کلامی و جسمی(ارعاب)
3- حمل اسلحه یا سایر اشیایی که به عنوان اسلحه از آنها استفاده شود.
4- تحریک روانی-حرکتی فزاینده
5- مسمومیت با الکل یا سایر مواردخصوصیات پارانوئید در بیمار روان پریش کدامند ؟1- توهمات شنیداری آمرانه خشن-برخی از بیماران (اما نه همه آنها)در معرض خطر زیادی هستند
2- -بیماری های مغزی،کلی یا همراه با یافته های لوب پیشانی،با شیوع کمترهمراه با یافته های لوب گیجگاهی(مورد بحث است)
3- برانگیختگی کاتاتونیایی
4- برخی دوره های شیدایی
5- برخی دوره های افسردگی تهییجی
6- اختلالات شخصیت(خشم،خشونت یا عدم کنترل تکانه ای)خطر خشم بیماران و همراهان را ارزیابی کنید:1- تفکر،میل،قصد و طرح خشونت،قابلیت دسترسی به ابزار خشونت،اجرای طرح و تمایل به کمک دیگران را در نظر بگیرید.
2-ویژگی های جمعیت شناختی را در نظر بگیرید:جنسیت(مرد)،سن،وضعیت اقتصادی-اجتماعی(پایین)،حمایت اجتماعی(اندک) و شناخت زبان از لحاظ قومیت
3- سابقه بیمار را در نظر بگیرید:خشونت،اعمال غیر خشن ضد اجتماعی،عدم کنترل تکانه(مانند قماربازی،سوء مصرف مواد،خودکشی یا جرح خویشتن،روان پریشیاقدامات ضروری در موارد رخداد تحریک یا پرخاشگری بیماران و همراهان :1- بیماران و همراه مشکل دار را با دارو یا مهار فیزیکی یا روان درمانی آرام کنید.
2- تهدید نکنید بلکه با قاطعیت و اعتماد به نفس (عدم پذیرش خشونت)را برای بیمار یا همراه بیان کنید.
3- با قاطعیت دعوت به آرامش کنید و بخواهید مشکل را در محیط مناسب به صورت کلامی بیان کند.
4- درصورت احتمال خطر آسیب دیدن(فاصله بگیرید-نیروهای انتظامی را مطلع کنید)
5- مراقب موارد خود زنی در بیماران و همراهان با اختلال شخصیت ضد اجتماعی-مرزی یا سایکوتیک باشید.روشهای پیشگیری از صدمه زدن بیماران یا همراهان خشمگین بیمار :الف)از جرح خویشتن و خودکشی جلوگیری کنید.ضمن ارزیابی به هر طریق ممکن از آسیب زدن بیماران به خود جلوگیری کنید.
ب)از اعمال خشونت نسبت به دیگران جلوگیری کنید.ضمن ارزیابی مختصرا“ میزان خطرناکی بیمار را ارزیابی کنید.پزشکان و پرستاران باید مراقب موارد ذیل باشند :
1- بیماران روانی،بیماران با سوء مصرف مواد یا دارو ،بیماران در فاز دلیریوم
2- به همراهان بیمار مضطرب توجه نموده و آرامش دهی داشته باشید.
3- مراقب افزایش پلکانی خشم بیمار یا همراه باشید.
4- شرایط پر تنش را مدیریت کنید(عصبانی نشوید-تحریک نشوید-ازارتباط چشمی و کلامی با همراه یا بیماران تحریک کننده دوری کنید.projective identification را نپذیرید.)
5- مراقب سو شدن و نقش روپوش سفید دراین موارد توجه کنید.به حس درونی خود در خصوص احتمال آسیب توجه کنید. اگر خطر قابل ملاحظه به نظر برسد اقدامات زیر را انجام دهید:1-به بیمار و همراه اطلاع دهید که خشونت قابل قبول نیست.
2-با بیمار و همراه به گونه ای بدون تهدید برخورد کنید.
3-به بیمار و همراه اطمینان و آرامش دهید در سنجش واقعیت به او کمک کنید.
4- به بیمار و همراه بگویید که در صورت لزوم از مهار فیزیکی برابر با مقررات برخورد خواهد شد.
5-گروهی را برای مهار فیزیکی آماده داشته باشید.(نیروی انتظامی)
6-ضمن مهار همراهان بیماربه دقت مراقب آنها باشید.اشتباهات زیر را مرتکب نشوید:1- افراد را به چالش نکشید.
2- هر برخورد خشن از طرف کارکنان،یک رفتار غیر حرفه ای و ناشیانه است(کلامی-غیر کلامی)
3- عدم رعایت حرمت و عزت نفس افراد در مقابل اطرافیانشان
4- قرار نیست در هر مناظره یا درگیری پیروز میدان باشیم(تبحر برخی افراد در برخی حیطه ها بیشتر است.)
5- عدم توجه به احساس خطر درک شده.
تاریخچه پرستاری
پرستاران، خادمان بی‌منت و فرشتگان سپیدپوش جامعه هستند که لباس خدایی بر تن دارند، آنان حمایت و پشتیبانی جامعه را می‌جویند و خواهان ارج نهادن جامعه به جایگاه واقعی خویشند، همچنان که مقام معظم رهبری می‌فرماید: "طرف حساب پرستار فقط خداست."
همزمان با روز ولادت شیر زن واقعه کربلا که توانست با پیام‌رسانی، شایستگی زنان را در تاریخ به منصه ظهور رسانده و ضامن بقای اسلام باشد و از بازماندگان حادثه تلخ عاشورا مراقبت و پرستاری کند، روز پرستار نامیده شده است. در کشور ما نیز پرستاران، در طول هشت سال دفاع مقدس، و در زمان‌های بحرانی به رغم کمبودها و مشکلات، خالصانه و بی‌ریا در جهت بهبود وضعیت بیماران تلاش کردند و غالبا به جای این که در آغوش گرم خانواده به سر ببرند، بر بالین مجروحان جنگی، مصدومان و بیماران حاضر شده و از آنان مراقبت کردند.
آنگاه که رنج و درد بر کالبد انسان حمله‌ور گشت و سلامت وی را پایان داد، پرستاری به وجود آمد؛ یعنی از زمان پیدایش بشر، این حرفه مقدس بر عرصه گیتی نمایان شده است. در مسیر تاریخ، پرستاری همپای پزشکی در خدمت انسان‌ها بوده است و به تدریج، این دو در قالب علم پیشرفت نموده‌اند و در زمان‌های بحرانی، مانند حوادث طبیعی و جنگ‌ها، خدمات شایان توجهی انجام داده‌اند.
واژه پرستار به معنای پرستنده؛ غمخوار و حافظ می‌باشد. و در فرهنگ لاتین پرستار از لغت Nutricious گرفته شده است که به معنای پروردن؛ تغذیه کردن و پرورش دادن است. با توجه به این معنا هرگونه مراقبت و مواظبتی که فرد از فرد دیگری اعم از بیمار یا سالم به عمل آورد پرستاری نامیده میشود. مجمع پرستاران کانادا (C.N.A )پرستاری را اینگونه تعریف می‌کند:
حرفه پرستاری در پاسخ به نیاز جامعه به وجود آمده است و در رابطه با سلامت انسان در طول زندگی ایده‌آل‌هایی را مد نظر دارد. پرستاران در جهت پیشبرد؛ حفظ و بازگرداندن سلامت و پیشگیری از بروز بیماری؛ تسکین دردها تلاش می‌کنند.
پرستاری حرفه‌ای پویا و حمایت‌گر است که از قوانین اخلاقی خاصی پیروی می‌کند و ریشه آن مراقبت از بیمار یعنی مفهومی که در چهار زمینه فعالیت آن(کار عملی؛ آموزش؛ مدیریت و تحقیق) نهفته می‌باشد.
در اواسط قرن نوزدهم (1858 میلادی) پرستاری به نام "فلورانس نایتینگل" در دنیای پرستاری قد علم کرد و شیوه پرستاری نوین را ابداء و پایه گذاری کرد. و انقلابی عظیم در تربیت و آموزش پرستاران ایجاد کرد. او هدف از انجام خدمات پرستار را قرار دادن بیمار در بهترین شرایط ممکن به نحوی که طبیعت بتواند اثرات خود را اعمال نماید تعریف نمود. وی در سال 1860 اولین مدرسه پرستار نایتینگل را در بیمارستان سنت توماس تاسیس نمود.
رهبران پرستاری این حرفه را به عنوان یک علم و هنر تلقی کردند. با این وجود؛ تعریف حرفه پرستاری به مرور زمان تغییر کرده است. انجمن پرستاران آمریکا ( A.N.A. ) در بیانیه‌ای در سال 1995 پرستاری را تشخیص و درمان پاسخ‌های انسان به سلامتی و بیماری تعریف نمودند.
پرستاری در فرهنگ اسلامی
در فرهنگ اسلامی و تعابیر قرآنی، آن هنگام که پرستار برای یاری انسان نیازمندی تلاش می‌کند و نیازهایش را برمی آورد، مثل آن است که او را از مرگ رهایی بخشیده و بدین کار، موجبات خرسندی خداوند را فراهم کرده است؛ زیرا پرستاری که با تلاش خویش جان مجروح یا بیمار ناتوانی را نجات می‌دهد و برای بهبودی وی فعالیت می‌کند، به یقین او را زنده کرده است و هر که فردی را زنده کند و به جامعه پر تلاش انسان‌ها باز گرداند، مثل آن است که خدمتی شایان به همه مردمان کرده است. قرآن کریم در آیه 32 سوره مائده در این باره می‌فرماید: "و هر کس انسانی را از مرگ رهایی بخشد، چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است.
پیامبر گرامی نیز در این زمینه می‌فرماید: هر کس برای برآوردن نیاز بیماری بکوشد چه آن را برآورده سازد و چه نسازد، از گناهانش پاک میشود مانند روزی که از مادر زاده شده است.
پرستاری از مجروحان و کمک به ناتوانان، در فطرت و نهاد هر انسانی وجود دارد که حاکی از اهمیت آن در زندگی اجتماعی است. سیره رهبران الهی نیز همواره بر این بوده که در میدان انجام کارهای پسندیده، گوی سبقت را از همه انسان‌ها بربایند و انسان کامل عصر خویش و الگو برای آیندگان باشند تا بدین ترتیب، بزرگ‌ترین مشوق انسان‌ها در عمل به نیکی‌ها گردند. یکی از کارهای نیک ،" پرستاری" از بیماران است و رهبران الهی نیز بدان همت می‌گماردند.
پرستاری در اسلام
آغاز پرستاری در اسلام با شروع جنگ‌های مسلمین و جهاد بوده است. در این جنگ‌ها؛ هم بانوان خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و هم سائر زنان مسلمان در خدمت پرستاری سهیم بودند. و باید تاریخ پرستاری در اسلام را از پرستاری حضرت فاطمه علیهاالسلام دانست. حضرت زهرا علیهاالسلام در جنگ احد از پدر بزرگوارش پرستاری نمود و با چهارده تن از زنان مسلمان از زخمی‌ها پرستاری کردند.
دیگر پرستاران صدر اسلام عبارتند از: ام عماره(انیسه)؛ میمونه؛ رفیده؛ ام سلمه؛ ام عطیه و حضرت زینب کبرا علیهااسلام که از پنج امام در زمان‌های مختلف پرستاری نمود.
زمانی که حضرت یوسف (ع) در زندان مصر بود، به زندانیان خدمت می‌کرد. خدمات او به زندانیان به گونه‌ای بود که توجه آنان را به سوی خود جلب کرد، به طوری که آن حضرت را از نیکوکاران می‌دانستند. در این مورد در تفسیر بخشی از آیه 36 سوره یوسف؛ "ما تو را از نیکوکاران قرار دادیم"؛ به نظر عده‌ای از مفسرین، حضرت یوسف (ع) در زندان از بیماران زندانی، پرستاری و نیازهای آنان را برآورده می‌کرد. به این دلیل او را از نیکوکاران می‌دانستند.
تاکید اسلام بر بزرگداشت کار پرستاری و سفارش به انجام آن، باعث شده بود که بسیاری از اصحاب رسول خدا اعم از زن و مرد، به این کار اهتمام ورزند.
"نسیبه" یکی از زنان صدر اسلام است که با پیامبر صلی الله علیه و آله بیعت نمود. وی بیشتر روزها روزه دار بود و از عبادت خداوند غفلت نمی‌ورزید. این زن شجاع و با شهامت، در جنگ‌های احد، حنین، حدیبه و یمامه شرکت داشت و همواره مَشکی بر دوش می‌کشید و خورجینی نیز در برداشت و هر جا تشنه‌ای می‌یافت و یا ناله مجروحی را می‌شنید، بی‌درنگ بر بالینش حاضر می‌شد. وظیفه او، رساندن آب به سربازان و نیز مداوای زخمیان بود.
حضرت زینب علیهااسلام در سال پنجم هجری از مادری چون فاطمه زهرا علیهااسلام متولد شد و در دامان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و حضرت علی علیه السلام پرورش یافت. یکی از سیره‌های عملی زندگی این بانوی الهی، پرستاری و دستگیری از حال بیماران و درماندگان بود. اتفاقات سختی که در طول حیات سراسر مرارت بار ایشان رخ داد؛ همچون بیماری مادر بزرگوارشان، ضربت خوردن پدر، مسمومیت برادر و بالاخره حادثه بزرگ کربلا، زینب را به عنوان الگوی پرستاران معرفی کرد.
پرستار بزرگ صحرای کربلا، در آن روز سخت، وظایف سنگینی به عهده داشت: تقویت روحیه مجروحان و خانواده شهدا، رسیدگی به بازماندگان و کمک به اطفال. هم چنین ایشان به مراقبت از حضرت سجاد علیه السلام نیز که در بیماری شدید به سر می‌برد، مشغول بود.
حیف است زینب سلام الله علیها را تنها پرستار بیمار بخوانند زیرا پرستارى از بیمار یکى از کوچکترین مسؤولیتهاى حضرت زینب سلام الله علیها بود، و هر چند پرستارى وظیفه سنگین و ارزشمندى است و پرستار متعهد باید با صبر و حوصله، تحمل هر نوع ناملایمات براى انجام خدمتش بنماید و چنین کارى از عهده هر کس بر نمىآید ولى با این حال مقام زینب کبرى سلام الله علیها، آن قدر والا و عظیم است که او را پرستار انقلاب حسینى باید بنامیم، زیرا این پرستارى به مراتب مهمتر و سرنوشت سازتر از پرستارى بیمار بود. زینب نقش نگهدارى از قیام خون بار حسینى را بر عهده داشت که قطعا اگر او این بار را بر دوش نمىگرفت، خون سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین صلوات الله علیه پایمال مىشد و بسیار دشوار بود که نهضت ابى‌عبدالله علیه السلام به مردم اعلام و ابلاغ گردد و شاید بدون اسارت خاندان رسول الله و پیشتازى عقیله بنىهاشم علیهاالسلام در رسوا نمودن هیئت حاکم، و تبلیغ او از انگیزه قیام برادرش، یزیدیان به هدف پلید خود نائل مىآمدند و نام رسول الله صلى الله علیه و آله را نه تنها از منارههاى مساجد بلکه از تاریخ، پاک و محو مىکردند و این از نیّات شوم آنان بود.
عقیله بنىهاشم علیهاالسلام در پس آن مصیبت بزرگ؛ آن چنان بار سنگین پرچم ولایت را بر دوش گرفت و در برابر کفر ایستاد و سخنرانى کرد و حرکت را در مردگان آغاز نمود که از آن جا حرکت توابین و دیگر حرکتهاى اسلامى آغاز شد و تا امروز و فردا و فرداها، آثار این حرکت عظیم زینبى، هویدا است و به برکت این بانوى بزرگوار و قیام مبارکش، هم چنان بیرقهاى خونین عاشورا به نشانه روز انتقام مظلوم از ظالم، در سراسر جهان افراشته مى‌شود. زیرا زینب کبرى سلام الله علیها بود که پیام خونین حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام را به تمام نسلها و عصرها رساند.
در سال 1294 شمسی نخستین آموزشگاه پرستاری در ایران گشایش یافت که دوره آموزشی سه ساله جهت علاقه‌مندان این رشته برگزار می‌کرد. در سال 1314 در شهرهای تبریز؛ مشهد و شیراز آموزشگاه‌های پرستاری تاسیس شد. در سال 1320 آموزشگاه پرستاری دانشگاه تهران افتتاح شد. و در سال 1335 وزارت بهداری برای تدوین برنامه‌های آموزشی پرستاری از کارشناسان بین‌المللی پرستاری استفاده نمود و اولین کنفرانس بزرگ پرستاری را در تهران برگزار کرد.
از آنجایی که نیروی انسانی تعلیم یافته پرستاری جوابگوی نیاز جامعه نبود در سال 1338 به منظور جبران این کمبود اولین آموزشگاه بهیاری تاسیس شد.
لازم به ذکر است هم اکنون تعلیم پرستاران با مهارت‌های روز پرستاری جهان تا مقطع دکترای پرستار در ایران انجام می‌گیرد. و همه ساله خیل مشتاقان به این سفید جامگان می‌پیوندند.
در خاتمه شایسته است از پرستاران فداکار و بی‌توقعی یاد کنیم که همواره از مهربانی و دلسوزیشان بهره‌مند بوده‌ایم؛ به مادرانی که همواره در زندگی به شیر زنانی همچون زینب علیهاالسلام تاسی نموده‌اند تا در رویارویی با مصائب و دشواری‌های زندگی مرهمی بر دل‌های مجروحمان گذارند.
مادرم، ای که هر روز و شب با اخلاق نیکویت، با دست مهربانت و با چشم دل سوزت به پرستاری از من همت می‌گماری و در ایام بیماری، بی‌درنگ و سرگردان به دنبال التیامم می‌گردی و آسایش من را به همه دنیا ترجیح می‌دهی، این روز را به تو نیز تبریک می گویم، ای پرستار بی توقع زندگی من.